Teeltkennis beter uitwisselbaar maken

Bedrijven zoeken naar handvatten om meer uit hun teelt te halen. Data-analyses laten uitvoeren, en daar met elkaar over discussiëren, kan helpen om toe te werken naar een beter inzicht in de beperkende teeltfactoren. Eenduidigheid in communicatie over die data maakt betrouwbare en goede uitwisseling van kennis en ervaringen mogelijk. 

Waar het handmatig overzien van de enorme hoeveelheid beschikbare data vaak niet meer lukt, kunnen data-analyse-programma’s verbanden leggen tussen teeltfactoren, en de beperkende factor inzichtelijk maken.

Sommige menselijk gekozen teeltmaatregelen hebben een positief kortetermijneffect op de productie, waar computerprognoses echter al kunnen laten zien dat het gewas hierdoor op langere termijn veel moeite zal hebben om overeind te blijven. Bijvoorbeeld bij belichte gewassen die uit de donkere winterperiode komen.

Het meer gaan telen op basis van objectieve teeltdata en data-analyses maakt het ook makkelijker om kennis vast te leggen en door te geven. Dit borgt beter dat kennis op het bedrijf behouden blijft, bijvoorbeeld als er bedrijfsleiders vertrekken. Menselijke teeltervaringen (‘groene vingers’) goed overdragen blijkt vaak een probleem.

Beoordeling van data vraagt aandacht, zodat er geen foutieve conclusies getrokken worden. Twee teeltfactoren die gelijk op lopen in een simpele vergelijkingsgrafiek, hoeft nog niet altijd te betekenen dat er daadwerkelijk een vast oorzakelijk verband tussen beide is.

Onafhankelijk teeltadviseur Peter Geelen: “Dampdrukverschil (VPD) is bijvoorbeeld gecorreleerd aan de verdamping. Maar als je denkt de verdamping te kunnen verhogen door de VPD op te voeren, dan leg je de verkeerde oorzaak-gevolgrelatie. De hoogte van de verdamping is namelijk afhankelijk van de energietoevoer, bijvoorbeeld de straling. De plant bepaalt vervolgens de hoogte van het dampdrukverschil door middel van de openingstoestand van de huidmondjes. Die is vervolgens weer afhankelijk van de waterbeschikbaarheid in het blad.”

Vergelijkbaarheid
Als telers samen discussiëren over teeltdata en data-analyses levert dit extra inzicht op, en maakt het mogelijk om ook resultaten van verschillende teeltlocaties met elkaar te vergelijken. Om daar eenduidig over te kunnen communiceren, is het wel belangrijk kritisch naar de monitoring van die data te kijken.

“Als serieuzer geteeld gaat worden op basis van data, worden die verzamelde data veel betrouwbaarder. Dat is vaak al de eerste winst die gehaald wordt.” Zoals het op alle teeltlocaties precies op dezelfde zelfde manier vastleggen van bijvoorbeeld zetting en gemiddeld vruchtgewicht.

Onafhankelijk teeltadviseur Peter Geelen: “Behaalde kilo-productie kun je op wel tien verschillende manieren registreren. Het is voor vergelijkingsdoeleinden dan veel belangrijker dat je dat allemaal op dezelfde manier doet, dan hoe je het precies meet.”

Die eenduidigheid geldt ook voor het beoordelen en vergelijken van teeltresultaten tussen jaren of teeltlocaties. Daartoe is de lichtbenuttingsefficiëntie (LBE) een betere maat dan alleen de kilo-productie te beoordelen. Telers die langer met een analyse van de lichtbenuttingsefficiëntie werken (zie ook het artikel op pagina 22), zien bijvoorbeeld dat hun plantbelasting jaarrond beter afgestemd raakt op de (te verwachten) lichtsom. Waarbij verlaging van die plantbelasting of stengeldichtheid kan helpen om bij hogere temperaturen te telen, wat het op zijn beurt weer makkelijker maakt om vocht te beheersen en efficiënt met CO2 om te gaan. Als de licht-temperatuurverhouding goed blijft, zorgt een vlottere afrijping er dan voor dat dit geen productie hoeft te kosten.

Een volgende stap is dan om de licht-temperatuurverhouding te bepalen aan de hand van het PAR-licht in de kas, in plaats van de joules buitenlicht. Dan kan eenvoudig de invloed van belichting, schermen en krijten meegenomen worden in de lichtsom die beschikbaar is voor het gewas. De PAR-som in de kas kan gemeten worden met PAR-sensoren. Ook kan het buitenlicht omgerekend worden naar PAR-licht in de kas, als de lichttransmissie van kasdek, scherm of coating bekend is.

Eenduidigheid
Bij de vergelijking van teeltdata en teeltresultaten levert communicatie daarover sowieso al makkelijk spraakverwarring op. Ondernemers van enkele grote bedrijven wilden daarom zorgen dat al hun teeltmanagers op dezelfde lijn zouden zitten. Binnen het kader van Het Nieuwe Telen zijn hiervoor (bijvoorbeeld maandelijkse) bijeenkomsten gestart om iedereen op hetzelfde kennisniveau te brengen, en te zorgen dat iedereen ‘dezelfde taal’ spreekt. Soms worden zelfs directies en teeltvoorlichters meegenomen, om allemaal concreet op hetzelfde niveau te kunnen communiceren over teeltsituaties en teeltbeslissingen.

Geelen, die dergelijke groepen begeleidt: “Zodat niet bijvoorbeeld de ene teler aan een heel andere plantbalans denkt, als hij het heeft over een ‘generatief staand gewas’, dan de ander. Of dat iemand uitvoerig spreekt over de ‘energiebalans’ in zijn planten, en de ander bij dat Het Nieuwe Telen-begrip geen helder beeld heeft waar het precies om draait. Waardoor er tegenstand en onbegrip kan ontstaan.”

Ook opvattingen van telers en teeltmanagers worden door data-beoordelingen tegen het licht gehouden. Soms blijkt in gespreksgroepen dat een teeltmiddel, zoals een generatief gewas, tot doel op zich verheven is, in plaats van dat het selectief ingezet wordt om tot een bepaald nagestreefd teeltresultaat te komen. Het steeds nastreven van zo’n generatief staand gewas kan de huidmondjesactiviteit beperken, als data-analyse aangeeft dat de lichtbenutting niet optimaal is omdat andere klimaatfactoren beperkend zijn geworden.

Om de beperkende factor continu in beeld te houden heeft bijvoorbeeld LetsGrow.com een aantal modules ontwikkeld, zoals de klimaatmonitor en de plantbalansmodule. Dit zijn hulpmiddelen om op basis van veel samenhangende factoren toch eenvoudig het overzicht te houden. Dit biedt volgens Geelen handvatten om teelten aan te sturen, te verbeteren en te vergelijken.

Bron:  Groenten & Fruit | Auteur: Peter Visser